Ένα πολύ σημαντικό «εργαλείο» για τον έλεγχο και τη διαμόρφωση του ηλεκτρονικά παραγόμενου ήχου, είναι η Γεννήτρια Χαμηλών Συχνοτήτων (Low Frequency Oscillator – LFO), που από τις αρχές της δεκαετίας του ’60, αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο κάθε synthesizer. Πρόκειται για ένα μηχανισμό που χρησιμοποιείται στη σύνθεση ήχου, για να διαμορφώνει περιοδικά κάποια παράμετρο του παραγόμενου ήχου.Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε την LFO σαν μηχανισμό παραγωγής περιοδικής διαμόρφωσης, ή γεννήτρια περιοδικής διαμόρφωσης. Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η LFO δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε ένα επαναλαμβανόμενο pattern διαμόρφωσης του ήχου, μια λούπα διαμόρφωσης (loop), που επιβάλλεται στον παραγόμενο ήχο. Για να γίνει πιο κατανοητό, θα αναφερθώ παρακάτω σε πολύ συνηθισμένες περιπτώσεις εφαρμογής της λειτουργίας της LFO.
Όταν θέλουμε να αναπαράγουμε το φαινόμενο που στη μουσική ορολογία λέγεται tremolo, αναθέτουμε σε μία LFO να προκαλέσει στον ήχο μια περιοδική αυξομείωση της έντασης (amplitude). Αντίστοιχα, όταν θέλουμε να αναπαράγουμε το φαινόμενο που στη μουσική ορολογία λέγεται vibrato, αναθέτουμε σε μία LFO να προκαλέσει στον ήχο μια περιοδική αυξομείωση της συχνότητας (pitch). Πολλές φορές, μια LFO χρησιμοποιείται για να διαμορφώνει περιοδικά το ποσοστό μίξης του ήχου δύο ταλαντωτών (oscillators – balance), ή να αυξομειώνει περιοδικά τη συχνότητα (cut-off frequency) κάποιου φίλτρου.
Παράμετροι και ρυθμίσεις
Επιλογή παραμέτρου προς έλεγχο (modulation target)
Ανάλογα με τον τύπο του synthesizer, μας δίνεται η δυνατότητα να επιλέξουμε την παράμετρο που θέλουμε να διαμορφώσουμε χρησιμοποιώντας μια LFO. Τέτοιες παράμετροι μπορεί να είναι οι:
- Amplitude (ένταση)
- Pitch (τονικό ύψος)
- Pan (θέση στο στερεοφωνικό τοπίο)
- Filter frequency (συχνότητα )
- Balance (mix ratio – ποσοστό μίξης δύο ηχοχρωμάτων)
- Osc phase
- άλλες ηχητικές παράμετροι, ανάλογα με τον τύπο του οργάνου.
Επιλογή ρυθμού περιοδικότητας – συχνότητα (rate – frequency)
Μπορούμε να επιλέξουμε την συχνότητα της διαμόρφωσης:
- σε κατάσταση συγχρονισμού (sync mode) με κάποιο sequencer ή arpeggiator, οπότε η περιοδικότητα της διαμόρφωσης θα συγχρονίζεται με ακέραιες υποδιαιρέσεις του δεδομένου tempo (π.χ. 1, ½, ¼, ½,1/8, 1/16, κλπ ).
- είτε να επιλέξουμε ελεύθερα τη συχνότητα (Hrz) με την οποία θα επαναλαμβάνεται η διαμόρφωση, ανεξάρτητα από κάποιο σήμα συγχρονισμού.
Επιλογή τύπου διαμόρφωσης (sin, tri, square, saw up, saw down, s&h)
Ο τύπος διαμόρφωσης, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο θα μεταβάλλεται περιοδικά η επιλεγμένη παράμετρος, περιγράφεται με κάποιο τύπο κυμματομορφής (wave), η οποία δεν είναι παρά μια γραφική περιγραφή της πορείας της διαμόρφωσης, στα χρονικά όρια της επαναλαμβανόμενης περιόδου. Δηλαδή –πιο απλά– η γραφική παράσταση που περιγράφει την πορεία αυξομείωσης της διαμόρφωσης, για το χρόνο που διαρκεί η μία περίοδος της επαναλαμβανόμενης διαδικασίας.
Έτσι στις περισσότερες περιπτώσεις synthesizer, μπορούμε να επιλέξουμε
κάποια από τις τυποποιημένες γραφικές παραστάσεις κυμματομορφών (ημιτονοειδής – sin, πριονωτή ανοδική – saw up κλπ). Σπανιότερα, συναντάμε περιπτώσεις synthesizers όπου μπορούμε να επιλέξουμε ιδιαίτερα μοντέλα διαμόρφωσης που ξεφεύγουν από τις προαναφερόμενες τυποποιημένες κυμματομορφές.
Επιλογή εύρους διαμόρφωσης (amount – %)
Επιλέγοντας το εύρος της διαμόρφωσης, ορίζουμε ποσοτικά τη λειτουργία της επιλεγμένης διαμόρφωσης. Για παράδειγμα, εάν ρυθμίσουμε μία LFO να διαμορφώνει περιοδικά την ένταση κάποιου ήχου, το ακουγόμενο αποτέλεσμα θα ήταν μία περιοδική μετάβαση της έντασης μεταξύ μίας μέγιστης και μίας ελάχιστης τιμής. Εάν το εύρος διαμόρφωσης είναι 100% τότε η ελάχιστη αυτή τιμή θα είναι 0. Δηλαδή, η ένταση του ήχου θα κατεβαίνει μέχρι το 0 και θα επανέρχεται στην αρχική της τιμή. Εάν το εύρος διαμόρφωσης είναι μηδενικό (0%) τότε δεν θα συμβεί καμία διακύμανση στην ένταση του ήχου. Σε πολλές περιπτώσεις, το εύρος διαμόρφωσης της LFO μπορεί να ελέγχεται από κάποια γεννήτρια περιβάλλουσας (envelope). Συνήθως τα synthesizers διαθέτουν περισσότερες από μία LFOs, για ταυτόχρονη περιοδική διαμόρφωση περισσότερων από μία παραμέτρων με διαφορετική περιοδικότητα και εύρος.
Legato mode / retrigger mode
Όταν σε κάποιο synthesizer επιλέγουμε τη λειτουργία retrigger mode, τότε η περιοδικότητα της LFO ξεκινάει από τη μηδενική της φάση κάθε φορά που πατάμε ένα πλήκτρο στο keyboard του synthesizer (note on). Ενώ στην περίπτωση legato mode, o ήχος που παράγεται κάθε φορά που πατάμε ένα πλήκτρο στο keyboard του synthesizer (note on), δέχεται την επιλεγμένη διαμόρφωση , στο ποσοστό που ορίζει η φάση της περιοδικότητας της LFO εκείνη τη στιγμή.
