ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Ο όρος chorus, προέρχεται από τη λέξη choir που σημαίνει χορωδία και περιγράφει την ταυτόχρονη εκτέλεση μίας μουσικής φράσης από μια ομάδα ίδιων οργάνων. Στον φυσικό κόσμο, όταν δύο ή περισσότερα ίδια όργανα παίζουν την ίδια νότα ταυτόχρονα, άσχετα με το πόσο καλά εκπαιδευμένοι και ικανοί είναι οι μουσικοί, δεν παράγουν ποτέ το ίδιο άκουσμα με απόλυτη μαθηματική ακρίβεια.
Υπάρχουν μικροδιαφορές στο τονικό ύψος και στο ηχόχρωμα, αλλά και στο χρόνο συνήχησης. Έτσι όταν παίζουν όλα μαζί, δημιουργείται ένα νεφέλωμα από μικροσκοπικές τονικές ηχοχρωματικές και χρονικές παρεκκλίσεις από αυτό που περιγράφει η παρτιτούρα τους. Αυτό δίνει στον ακροατή την αίσθηση της πολλαπλότητας, την αίσθηση ότι ο ήχος είναι πιο γεμάτος συχνοτικά και απλωμένος στο χώρο. Αυτή την ηχητική ποιότητα σε κάποια φυσικά μουσικά όργανα, την πετυχαίνουν οι κατασκευαστές, τοποθετώντας διπλές ή τριπλές χορδές (όπως στο πιάνο και κάποια έγχορδα με διπλές χορδές) ή παράλληλους ηχητικούς σωλήνες (όπως γίνεται στην περίπτωση του «church organ»).
Στην εργαλειοθήκη της μουσικής τεχνολογίας, είτε σαν hardware είτε σαν software, tο chorus effect είναι μία επεξεργασία που έχει σαν στόχο να δώσει την αίσθηση της πολλαπλότητας, ότι δηλαδή, ο ήχος παράγεται ταυτόχρονα από μία ομάδα ίδιων οργάνων και όχι από ένα μόνο. Εάν λοιπόν θέλουμε να δώσουμε αυτήν την ηχητική ποιότητα στον ήχο μας, είτε αυτός είναι μια ηχογράφηση και βρίσκεται σε κάποιο track της μίξης είτε προγραμματίζουμε τον ήχο σε κάποιο synthesizer, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το chorus effect . Ένα μηχανισμό προσομοίωσης του αντίστοιχου φυσικού φαινομένου, ο οποίος παρεμβάλλεται στην πορεία του ηχητικού σήματος.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Η χρήση του chorus effect στη κατασκευή ηλεκτρονικών οργάνων, εντοπίζεται στη δεκαετία του 1930 σαν εφαρμογή στον ήχο του hammond organ, όπου ο ήχος παραγόταν από περισσότερες ηλεκτρονικές πηγές (oscilators) ελαφρά ξεκούρδιστες μεταξύ τους.
Στα μέσα της δεκαετίας του 70 βγήκαν σε εμπορική κυκλοφορία τα πρώτα chorus effect pedals για κιθαρίστες (όπως το Boss CE-1). Σήμερα, υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία από chorus effect proccessors είτε σαν software (plugins) είτε σαν hardware (rack units – guitar pedals). Πολλά απ αυτά τα προϊόντα διαθέτουν εργαλεία και ρυθμίσεις πέρα από τα τυπικά απαιτούμενα για την εφαρμογή του chorus effect και δίνουν στο μουσικό δυνατότητες για επιπλέον διαμόρφωση του ήχου.
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΠΟΙΗΣΗ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Για να αποδοθεί τεχνητά η αίσθηση του chorus effect, στην πιο απλή του μορφή, χρειάζεται ένας μηχανισμός που να πολλαπλασιάζει το ηχητικό σήμα, δηλαδή να δημιουργεί αντίγραφα του αρχικού σήματος,ακολούθως να «ξεκουρδίζει» με διαφορετικό τρόπο το κάθε αντίγραφο και τέλος με κάποια καθυστέρηση λίγων χιλιοστών δευτερολέπτου. να προσθέτει το τελικό αποτέλεσμα (wet signal) στον αρχικό ήχο (dry signal). Κάθε κατασκευαστής χρησιμοποιεί διαφορετικό τρόπο για να πετύχει την παραπάνω περιγραφόμενη διαδικασία.
Γενικά υπάρχει μία LFO που δημιουργεί αυξομοιώσεις στο τονικό ύψος του κάθε αντίγραφου του αρχικού ήχου και ο χρήστης έχει τη δυνατότητα (συνήθως οι τονικές αυξομειώσεις προκαλούνται με περιοδική διαμόρφωση κάποιου χρόνου καθυστέρησης λίγων χιλιοστών του δευτερολέπτου):
- να διαμορφώνει τη συχνότητα λειτουργίας της (rate – frequency) επηρεάζοντας έτσι την αίσθηση της πολλαπλότητας που προσδίδεται στο άκουσμα και
- να ρυθμίζει τη δυναμικότητά της (intensity – depth – amount) για να ορίσει το μέγεθος της τονικής απόκλισης από τον αρχικό ήχο.
Αυτά που αναφέρω αποτελούν την γενική περιγραφή της λειτουργίας του τυπικού chorus effect. Υπάρχουν παραλλαγές αυτού του μοντέλου όπου οι διαφορετικοί κατασκευαστές επιλέγουν διαφορετικές τεχνικές, με περισσότερες από μία LFOs και χρόνους time delay. Μια ιδιαίτερη περίπτωση είναι το dimension chorus.
Διαφοροποιείται από το τυπικό chorus effect στο ότι δημιουργεί δύο αντίγραφα του αρχικού (dry) σήματος στα οποία δίνει μία μικρή καθυστέρηση λίγων χιλιοστών του δευτερολέπτου και επιβάλλει αντιστροφή της φάσης στο ένα από τα δύο αντίγραφα. Το τελικό άκουσμα που παράγεται από την επανένωση των δύο επεξεργασμένων αντιγράφων και του αρχικού ηχητικού σήματος έχει ενισχυμένη αίσθηση πολλαπλότητας και συγχρόνως μία αίσθηση απλώματος στο χώρο. Περισσότερες και πιο εξειδικευμένες πληροφορίες για τον ιδιαίτερο τρόπο λειτουργίας του κάθε προϊόντος βρίσκονται πάντα στις οδηγίες χρήσης που το συνοδεύουν.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Εφαρμογή επεξεργασίας chorus σε ηχογραφημένο υλικό.
Αλλαγή στο ηχόχρωμα και την αίσθηση του χώρου σε ηχογραφημένο δείγμα μουσικής φράσης οκτώ μέτρων με drums (παρατηρήστε την αλλαγή από το πέμπτο μέτρο και μετά).
