Envelope Generator: Γεννήτρια Περιβάλλουσας

Τα ηλεκτρονικά μουσικά όργανα (synthesizers, samplers), παράγουν ήχο χρησιμοποιώντας ένα αρχικό μοντέλο κυμματομορφής που παράγει ένας ταλαντωτής (oscillator) ή ένα προηχογραφημένο ηχητικό δείγμα (sample). Αυτό το γεγονός από μόνο του, δεν είναι αρκετό για να δώσει στον παραγόμενο ήχο την απαραίτητη πλαστικότητα και την ευελιξία που χρειάζεται, για να χρησιμοποιηθεί ικανοποιητικά στο μουσικό λόγο.

Για να μπορέσει ο μουσικός να χειριστεί τον ήχο του οργάνου του και να του δώσει κάποιο χαρακτήρα ώστε να ξεφύγει από τα στενά πλαίσια της άκαμπτης αναπαραγωγής ενός φθόγγου (νότας) με κάποιο σταθερό ηχοχρωματικό περιεχόμενο, για να μπορέσει να κάνει τον ήχο του ζωντανό –δηλαδή να κάνει έναν ήχο που ανταποκρίνεται σε δυναμικές αυξομοιώσεις κατά τη διάρκεια της μουσικής εκτέλεσης (performance)– έχει στη διάθεσή του μια σειρά από μηχανισμούς που του επιτρέπουν να ελέγχει έμμεσα ή άμεσα το ηχητικό του υλικό. Μηχανισμούς που του επιτρέπουν να ενεργοποιεί λειτουργίες ελέγχου και διαμόρφωσης παραμέτρων όπως το ηχόχρωμα, την τονικότητα ή τη δυναμική του παραγόμενου ήχου. Λειτουργίες οι οποίες μπορεί να είναι αυτοματοποιημένες ή να αφήνονται στη διάθεσή του εκάστοτε performer.
Παρακάτω θα αναφερθώ σε ένα πολύ βασικό μηχανισμό που προσφέρει αυτοματοποιημένο έλεγχο και είναι ένα από τα χρησιμότερα εργαλεία στη σύνθεση ήχου.

Γεννήτρια περιβάλλουσας – Envelope Generator (EG)

Πρόκειται για ένα μηχανισμό ο οποίος χρησιμοποιείται στη σύνθεση ήχου (synthesizer) και διαμορφώνει την διαβάθμιση μίας παραμέτρου του παραγόμενου ήχου, στα χρονικά πλαίσια της διάρκειάς του. Ενεργοποιείται από τη στιγμή που ο μουσικός πατάει το πλήκτρο ενός keyboard synthesizer (note on), και ολοκληρώνει τη λειτουργία της όταν ελευθερωθεί το πλήκτρο (note off).
Η παράμετρος που διαμορφώνει μία γεννήτρια περιβάλλουσας, συνήθως είναι η ένταση (amplitude) ή το τονικό ύψος (pitch) του παραγόμενου ήχου. H ακόμα το ποσοστό εφαρμογής κάποιας επεξεργασίας (π.χ. filter) ή άλλης διαμόρφωσης (modulation).

Ανάλογα με την περίπτωση της διαμόρφωσης που παράγει η γεννήτρια περιβάλλουσας (EG), ονομάζεται:

  • γεννήτρια περιβάλλουσας έντασης – Amplitude Envelope Generator (AEG)
  • γεννήτρια περιβάλλουσας τονικού ύψους – Pitch Envelope Generator (PEG)
  • γεννήτρια περιβάλλουσας φίλτρου – Filter Envelope Generator (FEG)
    ή γενικότερα γεννήτρια περιβάλλουσας διαμόρφωσης (Modulation Envelope Generator).
Σχηματική περιγραφή της λειτουργίας της περιβάλλουσας (γενική μορφή).

Περιγραφή παραμέτρων περιβάλλουσας – Envelope (ADSR )

Η πορεία της διαμόρφωσης περιγράφεται γραφικά σε ένα σύστημα δύο αξόνων (χ,ψ) και το διάγραμμα που προκύπτει ονομάζεται περιβάλλουσα (envelope). Στον κατακόρυφο άξονα (ψ) περιγράφεται η διαβάθμιση της ηχητικής παραμέτρου, ενώ στον οριζόντιο άξονα (χ) περιγράφεται ο χρόνος ή η διάρκεια του παραγόμενου ήχου. Η πιο συνηθισμένη μορφή περιβάλλουσας, ολοκληρώνει την περιγραφόμενη διαμόρφωση σε τέσσερεις διαδοχικές φάσεις: Attack, Decay, Sustain, Release (ADSR).

1) Attack
Η πρώτη φάση ορίζεται χρονικά από τη στιγμή που ξεκινάει η διαδικασία παραγωγής του ήχου δηλαδή από τη στιγμή που ο μουσικός πατάει το πλήκτρο στο keyboard (όταν η γεννήτρια –oscillator– δεχθεί μία εντολή note on), μέχρι η περιγραφόμενη παράμετρος να πάρει τη μέγιστη τιμή της ή μία τιμή αναφοράς (attack level). Ο δε χρόνος που διαρκεί αυτή η φάση ονομάζεται attack time. Στην αρχή αυτής της φάσης, η περιγραφόμενη παράμετρος μπορεί να έχει μία αρχική τιμή (initial level).1

2) Decay
Μετά τη ολοκλήρωση του χρόνου που απαιτεί το attack time, ακολουθεί ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο η διαδικασία της διαμόρφωσης υποχωρεί και σταθεροποιείται σε ένα επίπεδο, για όλη τη διάρκεια του παραγόμενου ήχου, μέχρι ο μουσικός να αφήσει το πλήκτρο στο keyboard (όταν η γεννήτρια –oscillator– δεχθεί μία εντολή note off). Ο χρόνος αυτός που μεσολαβεί από το τέλος του attack time μέχρι να σταθεροποιηθεί η μεταβολή ονομάζεται decay time.

3) Sustain
Το επίπεδο στο οποίο σταθεροποιείται η μεταβολή και διαρκεί για όσο χρονικό διάστημα είναι πατημένο το πλήκτρο της συγκεκριμένης νότας στο MIDI keyboard (όσο ισχύει το συγκεκριμένο note on message) ονομάζεται sustain level. Η διάρκεια του sustain, δεν είναι προκαθορισμένη. Σ’ αυτή τη φάση, η διαμόρφωση παραμένει σε σταθερό επίπεδο (level) μέχρι ο μουσικός να ελευθερώσει το πλήκτρο στο MIDI keyboard (note off). Η παράμετρος sustain, σε αντίθεση με τις άλλες παραμέτρους της περιβάλλουσας (envelope), δεν περιγράφει χρόνο αλλά μόνο το επίπεδο (level) στο οποίο σταθεροποιείται η διαμόρφωση.

4) Release
Από τη στιγμή που ο μουσικός θα ελευθερώσει το πλήκτρο στο MIDI keyboard (note off), ενεργοποιείται η διαδικασία release. Ο χρόνος που μεσολαβεί από τη στιγμή του note off μέχρι η διαμόρφωση να πάρει μια καθορισμένη τελική τιμή, ονομάζεται release time, και αντίστοιχα η τελική τιμή που θα πάρει η διαμόρφωση, ονομάζεται release level.

Διάγραμμα γεννήτριας περιβάλλουσας έντασης – Amplitude Envelope Generator (AEG)

 

1  Στην περίπτωση μιας περιβάλλουσας έντασης (AEG) το initial, καθώς και το release level είναι πάντα μηδέν, ενώ στην περίπτωση μίας περιβάλλουσας τονικού ύψους (PEG) μπορεί να πάρει και άλλες τιμές. Σε αυτή την περίπτωση, ο ήχος που παράγεται ξεκινάει με τονικό ύψος διαφορετικό από το τονικό ύψος που αντιστοιχεί στη πιεζόμενη νότα.
Το τονικό ύψος που αντιστοιχεί στη παιζόμενη νότα, έρχεται μετά την παρέλευση των χρόνων attack και decay και περιγράφεται από το sustain level το οποίο διαρκεί για όσο χρονικό διάστημα είναι πατημένο το πλήκτρο της συγκεκριμένης νότας στο MIDI keyboard (όσο ισχύει το συγκεκριμένο note on message).
Όταν ελευθερωθεί το πλήκτρο της παιζόμενης νότας (note off), το τονικό ύψος θα μεταβληθεί έτσι ώστε να φτάσει στο επίπεδο που ορίζει το release level και αυτή η φάση θα διαρκέσει τόσο χρόνο όσο ορίζει το release time (θα πρέπει και το αντίστοιχο release time του AEG να δίνει τον ανάλογο χρόνο ώστε να μπορέσει να ακουστεί η διαμόρφωση).

Electronic Music Technology, music, electronic music, computer music, music software, music education, music production, composer, audio, MIDI, controller, sound design, sound synthesis, sountrack, software, hardware, digital, synthesizer, sequencer, sampler, music theory, μουσική, ηλεκτρονική μουσική, σύγχρονη μουσική, μουσική με υπολογιστή, λογισμικό μουσικής, μουσική εκπαίδευση, μουσική διδασκαλία, μουσική παραγωγή, DJ ,μουσική θεωρία, αρμονία, αντίστιξη, σύνθεση, συνθέτης, ψηφιακή μουσική, συνθεσάϊζερ, κοντρόλερ, σάμπλερ, σικουένσερ,live performance

Share on facebook
Facebook
Share on twitter
Twitter
Share on pinterest
Pinterest

ΙΣΩΣ ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΝ...