Είναι ένα από τα βασικά είδη επεξεργασίας ήχου και κατέχει σημαντική θέση στα εργαλεία της μίξης και όχι μόνο. Καλύπτει τις ανάγκες δημιουργίας «αίσθησης χώρου» στον ακροατή. Η διαδικασία της επεξεργασίας έχει σαν στόχο να αναπαράγει τεχνητά το φαινόμενο της αντήχησης που δημιουργείται σε έναν κλειστό χώρο, από τις πολλές και αλλεπάλληλες αντανακλάσεις του ήχου στις επιφάνειες που τον περικλείουν (τοίχοι, οροφή, δάπεδο).
Για να κατανοήσουμε καλύτερα το ρόλο των παραμέτρων που πρέπει να ρυθμίσουμε σε μια μονάδα reverb, θα κάνω μα σύντομη περιγραφή του φυσικού φαινομένου της αντήχησης. Ας φανταστούμε έναν ακροατή και μια πηγή ήχου τοποθετημένα σε ένα χώρο όπως στο Σχήμα 1. Οι διακεκομμένες γραμμές δείχνουν κάποιες από τις τροχιές που διαγράφουν –στην πορεία τους προς τον ακροατή– οι αντανακλάσεις του ήχου, στα τοιχώματα του χώρου, ενώ η συνεχόμενη γραμμή, δείχνει τη πορεία του ηχητικού σήματος που φτάνει άμεσα στον ακροατή.
Όταν παράγεται ήχος σε κάποιο σημείο ενός χώρου, ο ακροατής αντιλαμβάνεται αρχικά το ηχητικό κύμα που έρχεται σ’ αυτόν, κατευθείαν από την ηχητική πηγή. Στα επόμενα κλάσματα δευτερολέπτου, αντιλαμβάνεται τις αλλεπάλληλες αντανακλάσεις του ίδιου ηχητικού σήματος, να φτάνουν στ’ αυτιά του με χρονικές διαφορές λίγων χιλιοστών του δευτερολέπτου (λόγω διαφορετικής πορείας που διαγράφουν οι αντανακλώμενες ποσότητες ήχου). Αυτή η μίξη του απευθείας λαμβανόμενου ήχου και των αντανακλάσεών του, δίνει στον ακροατή τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται το χώρο και τη θέση του ως προς την ηχητική πηγή.
Η ένταση, το συχνοτικό περιεχόμενο και η πυκνότητα των ανακλώμενων σημάτων, εξαρτώνται από το σχήμα του χώρου, τον όγκο του και την ύλη από την οποία είναι φτιαγμένες οι επιφάνειες που τον περικλείουν. Ο χρόνος που μεσολαβεί μεταξύ της αντίληψης του απευθείας λαμβανόμενου ήχου (direct/dry signal) και της αντίληψης των πρώτων από τα ανακλώμενα ηχητικά κύματα (early reflections) που φτάνουν στον ακροατή, εξαρτάται από το σχήμα και το μέγεθος του χώρου.
Μετά την άφιξη των πρώτων από τα ανακλώμενα ηχητικά κύματα, ακολουθεί μια φθίνουσα σε ένταση σειρά αλλεπάλληλων ανακλώμενων ηχητικών σημάτων (late reflections), από τα οποία ο ακροατής σχηματίζει μια διάχυτη αίσθηση για τα χαρακτηριστικά του χώρου. Έτσι από τη σύγκριση των εντάσεων και την συχνοτική διαφοροποίηση, του ανακλώμενου ήχου σε σχέση με τον απευθείας λαμβανόμενο ήχο, ο ακροατής αντιλαμβάνεται κυρίως την υλική σύσταση των τοιχωμάτων του χώρου.
Ο χρόνος που μεσολαβεί μεταξύ της αντίληψης του απευθείας λαμβανόμενου ήχου και της αντίληψης των πρώτων από τα ανακλώμενα ηχητικά κύματα, ονομάζεται pre-delay time και πληροφορεί τον ακροατή κυρίως για το σχήμα και το μέγεθος του χώρου. Σε έναν φυσικό χώρο, όπως μία αίθουσα ή ένα δωμάτιο, οι χρόνοι που μεσολαβούν μεταξύ των διαδοχικών αφίξεων των ανακλώμενων ήχων, στα αυτιά του ακροατή, είναι συνήθως πολύ μικροί (<30 ms). Έτσι, ο ακροατής δεν αντιλαμβάνεται τις ανακλάσεις σαν επαναλήψεις του ίδιου ήχου, αλλά σαν ένα μακρόσυρτο απόηχο. Αυτό το φαινόμενο προσομοιώνουν οι μονάδες επεξεργασίας (είτε σε μορφή hardware είτε σε software) που ονομάζονται reverbators ή reverb units (Σχήμα 2).
Οι διάφορες μονάδες reverb, δίνουν τη δυνατότητα να πετύχουμε προσομοίωση της αντήχησης διαφορετικών χώρων. Ανάλογα με τη κατασκευή τους και το τρόπο λειτουργίας τους, επιτρέπουν να διαμορφώσουμε μία σειρά από παραμέτρους ώστε να επιτύχουμε το επιθυμητό είδος αντήχησης. Αν και η διαδικασία της επεξεργασίας είναι σε μεγάλο βαθμό τυποποιημένη, το όνομα και η λειτουργία των παραμέτρων διαφοροποιείται ανάλογα με το μοντέλο και την εταιρεία κατασκευής της μονάδας αντήχησης. Έτσι, μπορεί να συναντήσουμε παραμέτρους όπως:
Pre-delay time:
Ο χρόνος που μεσολαβεί μεταξύ της αντίληψης του απευθείας λαμβανόμενου ήχου και της αντίληψης των πρώτων από τα ανακλώμενα ηχητικά κύματα. Όταν ο χρόνος predelay γίνει αρκετά μεγάλος (πχ 200 ms ή και 500ms), τότε το αποτέλεσμα θα θυμίζει το φαινόμενο που ονομάζουμε «ηχώ» (echo).
Density:
Αναφέρεται στη ρύθμιση της πυκνότητας των ανακλώμενων ηχητικών κυμάτων. Δηλαδή, το πλήθος των ανακλώμενων ηχητικών κυμάτων που φτάνουν στον ακροατή ανά μονάδα χρόνου. Εάν δώσουμε πολύ μικρή τιμή σε αυτή τη παράμετρο, θα ακούσουμε διακριτό πλήθος ανακλάσεων στην «ουρά» της αντήχησης.
Reflectivity:
Περιγράφει την ηχοανακλαστική συμπεριφορά των τοιχωμάτων του χώρου. Για παράδειγμα, ένας χώρος με τοιχώματα από μάρμαρο ή άλλο λείο και σκληρό υλικό, ευνοεί τις ηχητικές ανακλάσεις και για την προσομοίωσή του θα δίναμε μεγάλη τιμή σε αυτήν την παράμετρο.
Roomsize/ roomshape:
Παράμετροι που ορίζουν την προσομοίωση του μεγέθους και του σχήματος του χώρου.
Diffusion/spread :
Η παράμετρος που ορίζει τη διασπορά των ηχητικών ανακλάσεων στο χώρο, τον τρόπο που μεταβάλλεται η πυκνότητα των ανακλάσεων, έτσι ώστε να μην είναι ομοιόμορφη η κατανομή τους.
Mix (level/ratio):
Αυτή η παράμετρος ορίζει το ποσοστό με το οποίο αναμιγνύονται, το ηχητικό σήμα που φτάνει στον ακροατή κατευθείαν από την πηγή χωρίς να ανακλαστεί σε κάποια επιφάνεια, με το ηχητικό σήμα που φτάνει στον ακροατή από τις ανακλάσεις του ήχου στις επιφάνειες που περιβάλλουν το χώρο.
High-cut / low-cut:
Οι πολλαπλές ανακλάσεις δημιουργούν πυκνές επαναλήψεις του ίδιου ήχου με αποτέλεσμα να τονίζονται δυσανάλογα κάποιες συχνότητες. Για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου, υπάρχουν ενσωματωμένα κάποια φίλτρα (high/low-cut ή άλλου τύπου), τα οποία μας επιτρέπουν να διαμορφώσουμε τις συχνότητες στα επιθυμητά επίπεδα. Κάποιες μονάδες αντήχησης, δίνουν τη δυνατότητα να επεξεργαστούμε χωριστά τις πρώτες ανακλάσεις(early reflections), από τις ακόλουθες ανακλάσεις (late reflections).
Όλα αυτά, αποτελούν έναν γενικό οδηγό για τη λειτουργία και τις παραμέτρους της επεξεργασίας reverb. Υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία από reverb units σε μορφή hardware ή software (plug-ins) που μπορεί να διαθέτουν περισσότερες ή λιγότερες παραμέτρους για ρύθμιση. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να συμβουλευόμαστε το φυλλάδιο οδηγιών, ώστε να εντοπισθούν οι ιδιαιτερότητες και να είναι ξεκάθαρο το είδος της λειτουργίας που διαμορφώνει η κάθε παράμετρος σε κάθε περίπτωση (read the …manual).
